Haastrecht – Voor mij zit een man vol verhalen, met zijn vrouw Rietje als steun en toeverlaat aan zijn zijde. De verhalen van Gerard Verborg zijn tegelijkertijd boeiend en fascinerend, maar ook ontroerend en soms ontluisterend. Gerard is een vat vol kennis en ervaring, maar heeft ook een leven gekend dat verre van standaard is te noemen. Samen met Gerard en Rietje aan de koffie, op gepaste afstand natuurlijk, luister ik naar hun verhalen.
Een valse start
Zo kan je het begin van het leven van Gerard Verborg wel omschrijven. In 1937 geboren in Nijmegen in een gezin dat al tijdens de Tweede Wereldoorlog uit elkaar viel. Zijn moeder heeft hij nooit gekend en broer en zus waren hem ontnomen. Eerst opgevangen door zijn grootouders en daarna groeide hij op in kindertehuizen. Hij ging naar school om het vak van timmerman te leren. Na een kort, zwervend bestaan via o.a. kermissen, werd hij opgevangen door het Leger des Heils. Na jarenlang werken leerde hij in 1960 zijn huidige vrouw Rietje kennen.
Een nieuw begin
Met Rietje wist hij samen een nieuw leven op te bouwen. ‘s Avonds deed Gerard diverse vakopleidingen en groeide uit tot een echte vakman. In die tijd ontstond ook zijn liefde en passie voor oude ambachten en gereedschappen. Wat begon met 1 stuk oud gereedschap, werd over de jaren heen een waardevolle collectie van 3.000 stuks historische gereedschappen. En daarbij wist Gerard enorm veel kennis op te doen over het vakmanschap en ambacht achter die gereedschappen.
Gerard Verborg is meer dan verzamelaar
Met het vergaren van de gereedschappen, kwam dus ook de kennis. En met die combinatie kwam uiteindelijk ook het besef dat Gerard een unicum aan het worden was. Hij deelde zijn kennis dan ook zoveel mogelijk in boeken, aan leerlingen, docenten en geïnteresseerden op jaarmarkten en beurzen. Na een opleiding als muntmeester in Delft wist Gerard een oude muntpers op de kop te tikken. Hij werd door bedrijven gevraagd om gelegenheidsmunten voor hen te ontwerpen en slaan. Van iedere munt is er 1 exemplaar bewaard gebleven. Het zijn er ruim 600 geworden.
Prins Claus opent Gerard’s museum
In 1977 mocht Gerard in het Koetshuis van Bisdom van Vliet in Haastrecht, het Nationaal Ambachtsmuseum Verborg laten openen door prins Claus. De prins had destijds veel interesse in oude ambachten en gereedschappen. In de collectie bevonden zich ook zeer uitzonderlijke stukken, zoals een 3.000 jaar oude zaag. Eindelijk kon Gerard met alle passie die hij had, zijn kennis delen met iedereen die maar interesse had.
Waarschuwen voor verliezen van kennis
Een groot deel van zijn leven heeft de 83-jarige Verborg instanties en overheden gewaarschuwd voor het verloren gaan van de kennis over oude ambachten en de gereedschappen die daarbij gebruikt werden. “Maar ook het verhaal van de ambachtslieden is belangrijk”, laat Verborg weten, “want zij werden en worden vaak met de nek aangekeken. Heel onterecht, want ambachtslieden moeten we zuinig op zijn. Kijk, je kunt wel een oude, antieke deur onder een freesmachine leggen, maar die weet niet dat je met hetzelfde gereedschap moet werken, als waarmee de vakman het ooit gemaakt heeft. De ziel zit in het gereedschap.”
Roddel en achterklap
In 1998 sluit het Ambachtsmuseum Verborg haar deuren. Volgens officiële lezing vanwege het teruglopen van bezoekersaantallen, maar in de ogen van Verborg ligt de oorzaak in roddel en achterklap. De schade die dat heeft aangericht is hem nog steeds aan te zien. Hij wil er niet verder op ingaan, maar het gevoelde onrecht is nog steeds groot. Een vorm van eerherstel zou hem in ieder geval zeer gegund zijn.
Strijd voor het ambacht gaat verder
Maar zoals bij Gerard past, staat hij weer op en gaat door met zijn strijd voor de erkenning van het eeuwenoude ambacht. Op dit moment is er bij het Bisdom van Vliet een tentoonstelling te zien, waarbij ook 200 foto’s uit het archief van Verborg met o.a. zijn museum. Hij vindt het een enorme eer.
Nalatenschap
Verborg, nu 83 jaar, zou graag zien dat veel van zijn verzamelde werken hernieuwde erkenning krijgen en worden opgenomen in een museale collectie. Ook zou hij nog zo graag zijn kennis overdragen, nu het nog kan. Hiermee hoopt hij een mooie nalatenschap aan toekomstige vakmensen te kunnen schenken. Misschien wil iemand zijn kennis en verhalen wel opnemen, zodat deze niet meer verloren gaat.
60 jaar door dik en dun
Zijn vrouw Rietje is door het hele gesprek heen, steun en toeverlaat voor Gerard. Een bijzonder echtpaar dat in november hun 60-jarig huwelijk hoopt te vieren. Mij is duidelijk geworden, na een heel prettig gesprek, dat ik nog maanden aan verhalen zou kunnen optekenen over Gerard en Rietje. De erkenning ‘vakmanschap is meesterschap’ is bij Gerard in ieder geval geheel op zijn plaats!
