Dordrecht – Als je door de binnenstad wandelt, kijkt de historie je van alle kanten aan. Het ene pand al ouder dan het andere. De ene gevel met sobere en strakke lijnen. De andere uitbundig gedecoreerd. Een boeiend lint van allerlei bouwstijlen uit allerlei bouwjaren. De vraag dringt zich dan op: wat zou het oudste pand van Dordrecht zijn? De gemeente Dordrecht nodigt de Dordtenaren uit om samen op zoek te gaan naar het antwoord.
Is ‘t Zeepaert wel het oudste pand?
Veel mensen denken dat ‘t Zeepaert, aan de Wijnstraat 113, het oudste huis is van Dordrecht. Dat is begrijpelijk, want het is de oudste zichtbare gevel in de stad. Het is een ‘eerlijk’ monument, zonder maskers. Het dateert uit 1495 en dat zie je. Aan de binnenkant en aan de buitenkant. ‘What you see is what you get’.
Schone schijn
Maar dat geldt niet voor alle panden in Dordrecht. Voor heel wat gevels geldt: schijn bedriegt. Niet zelden schuilt achter een ‘jonge’ 17e-eeuwse gevel een veel oudere woning, bijvoorbeeld uit de 16e, 15e of zelfs 14e eeuw. Dat heeft ermee te maken dat de voorgevel van de woning het ‘pronkstuk’ is van de eigenaar. Die wilde niet zelden graag etaleren hoe welgesteld hij was en dat hij met zijn tijd meeging. Maar de constructie van je huis veranderen, is een heel ander verhaal. Dat is vaak erg lastig. In ieder geval een stuk lastiger dan een nieuwe voorgevel tegen je huis ‘aanplakken’ of een nieuwe wand plaatsen.
Hoe oud is een pand echt?
Waaraan kun je nu zien hoe oud een huis ècht is? Daarvoor kijken onderzoekers naar bouwsporen áchter de gevel. Een schat aan informatie komt soms aan het licht. Bijvoorbeeld als je kijkt naar de houten vloer-, plafond- en kapconstructies. Die eeuwenoude balken die het casco van een pand al vele honderden jaren schragen. En dan blijkt een huis zomaar enkele eeuwen eerder gebouwd dan de voorkant doet vermoeden.
Onderzoek
Bouwhistorici zijn het er over eens dat ‘t Zeepaert in ieder geval niet het oudste pand is van Dordrecht. Met de zoektocht hoopt Vakteam Erfgoed panden op het spoor te komen die dateren uit de 15e en 14e eeuw, en wie weet zelfs uit de 13e-eeuw. Daarvoor doet de gemeente een oproep aan inwoners, vooral van de binnenstad. Als zij het vermoeden hebben dat hun pand wel eens ouder zou kunnen zijn dan ‘t Zeepaert (1495), dan nodigt de gemeente hen van harte uit om zich te melden. Zeker als het pand ligt in het gebied tussen de Grote Kerk en de Groothoofdspoort.
Boren
Vooral aan de Voorstraat, de Grotekerksbuurt, de Groenmarkt en de Wijnstraat, want dat zijn de oudste straten van Dordrecht. En het kan ook een huis zijn dat geen monumentenstatus heeft. Ook achter een moderne gevel kan zomaar een huis van 500 jaar oud zitten. Het onderzoek is gratis en het neemt slechts enkele uren in beslag. Met een speciale boor neemt de bouwhistoricus een houtmonster uit de balk of kap. Dat houtmonster gaat naar een gespecialiseerd onderzoeksbureau. Zij kunnen de balk en het hout precies dateren. Ook kunnen ze de herkomst van het hout zien.
Wisseltrofee
Blijkt het onderzochte pand inderdaad het oudste pand van Dordrecht te zijn? Dan krijgt de eigenaar van Vakteam Erfgoed een ‘trofee’. Tijdelijk. Want misschien dient zich al snel het volgende onderzoek aan? En als er vervolgens een ouder pand ontdekt wordt, gaat de trofee over naar de eigenaar van dat pand. In 2021 hoopt de gemeente de ontknoping te kunnen geven van ‘het oudste pand van Dordrecht’.
Wethouder Piet Sleeking (Binnenstad) is enthousiast over de zoektocht: “Dordrecht heeft als oudste stad van Holland meer dan tweeduizend monumenten. Onze stad herbergt nog zoveel geheimen. Dit project biedt ons de gelegenheid om met elkaar verder te schrijven aan het verhaal van de stad. Het zou fantastisch zijn als we volgend jaar, bij de uitgestelde feestelijkheden rondom Dordrecht 800 jaar stadsrechten, de vondst van het oudste pand van Dordrecht kunnen bekendmaken”.
Aanmelden en informatie
Dordtenaren die vermoeden dat hun pand ouder kan zijn dan ‘t Zeepaert kunnen zich aanmelden voor het onderzoek. Zij kunnen contact opnemen met Christine Weijs, bouwhistoricus bij de gemeente Dordrecht. Dat kan via e-mail: c.weijs@dordrecht.nl of telefoon: (078) 770 49 10. Meer informatie over het project is te vinden op www.dordrecht.nl/oudstehuisvandordrecht.
